تولد بزغاله تراریخته حاوی ژن tPA، افقی جدید در درمان سکته های قل

تولد بزغاله تراریخته حاوی ژن tPA، افقی جدید در درمان سکته های قلبی در کشور

روابط عمومی پژوهشگاه رویان- به دنبال تولد اولین بزهای تراریخته حاوی ژن فاکتور9 انعقادی در دی ماه سال گذشته، روز جمعه سوم اردیبهشت امسال دو بزغاله تراریخته حاوی ژن tPA انسانی در پایگاه تحقیقاتی اصفهان پژوهشگاه رویان متولد شدند.
روابط عمومی پژوهشگاه رویان با اعلام این خبر افزود یکی از این بزغاله‌ها به علت نارسایی گوارشی پس از  هفت روز تلف شد اما بزغاله دیگر در سلامت کامل به سر می برد و آزمایش‌های ژنتیکی که طی این مدت انجام شده است صحت  تراریختگی این بزغاله‌ها را تایید می‌کند.

تولد دام‌های تراریخته تحول بسیار مهمی در دانش زیست فناوری کشور و سرآغاز شکوفایی در تولید داروهای خاص  محسوب می‌شود.
با توجه به آمار بالای سکته های قلبی ناشی از ایجاد لخته های خون در کشور، تولید پروتئین tPA  که توان بالایی در حذف سریع لخته های خون دارد از مدت‌ها پیش در دستور کار محققان پژوهشگاه رویان قرارگرفته است. برای نیل به این هدف بزرگ،  محققان طی تحقیقات دامنه دار خود در عرصه شبیه سازی توانستند ضمن تولید انواع دام های شبیه سازی شده (رویانا، حنا ،تامینا،بنیانا و … ) گونه بز را به عنوان بهترین گونه جهت تولید دام تراریخته انتخاب کنند که نهایتا منجر به تولد اولین بزهای تراریخته حاوی ژن فاکتور 9 انعقادی با نام‌های شنگول و منگول در دی ماه سال گذشته شد.
در ادامه همین پروژه روز جمعه سوم اردیبهشت ماه امسال دو بزغاله  تراریخته حاوی ژن tPA انسانی در پایگاه تحقیقاتی پژوهشگاه رویان در اصفهان  متولد شدند و آزمایش‌های ژنتیکی مؤید تراریخته بودن این بزغاله‌ها بوده است.
پروتئین نوترکیب tPA و چند گونه دیگر آن از پروتئین‌های مهمی هستند که در درمان سکته‌های قلبی و مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها که در حال حاضر از طریق کشت سلولی تولید می شوند در سبد دارویی کشورهایی از جمله آمریکا با مبلغی در حدود 1500 دلار برای هر آمپول موجود هستند.
امید است که تولد این حیوان راهگشای تولید انبوه این دارو جهت ورود آن به سبد دارویی کشورمان شود. البته برای رسیدن به این مقصود باید تعداد قابل توجهی از این گونه بزهای تراریخته تولید شوند که پس از بلوغ و ورود به دوره شیرواری بتوان از شیر این دام‌ها جهت استحصال این پروتئین ارزشمند اقدام گردد.
شایان توجه است که تاکنون در دنیا یک دارو حاصل از شیر حیوانات تراریخته وارد بازار دارویی شده و داروی دوم نیز در فاز سوم کارآزمائی بالینی است.  امید می رود که کشور ما نیز به زودی به این مجموعه بپیوندد.

اولین راهبرد تولید داروهایی که از پروتئین‌های نوترکیب انسانی ساخته می‌شوند، استفاده از باکتری‌های تراریخته بوده است که  به علت ناهمخوانی بعضی از این پروتئین‌ها با سیستم انسانی هم اکنون از راهبرد دوم یعنی  تولید این پروتئین ها از طریق کشت سلول‌های تراریخته استفاده می‌شود.
اما تولید میزان زیادی از این پروتئین‌ها مستلزم انکوباتورهای بزرگ کشت سلولی، تجهیزات و صرف هزینه‌های بالاست. لذا تولید حیوانات تراریخته از طریق شبیه سازی افق جدیدی در تولید داروهای نوترکیب از شیر پستانداران فراروی محققان گشوده است که این روش امروزه به عنوان یکی از بهترین گزینه ها جهت تولید انبوه بسیاری از مواد بیولوزیک انسانی با کمترین هزینه ممکن برگزیده شده است.
در این روش ابتدا پروتئین مورد نظر جهت استفاده دارویی یا تحقیقاتی انتخاب و ژن آن پروتئین از سلول‌هایی که مولد این پروتئین در بدن هستند جدا و تکثیر می‌شود. سپس ژن مورد نظر را با روش‌های مهندسی ژنتیک داخل یک حامل ژنتیکی که دارای پروموتور (یا عامل بیانی)  ژن یکی از پروتئین‌های تراوش شونده در شیر باشد منتقل می‌کنند. سپس حامل جدید را تکثیر و به سلول‌های بدنی تهیه شده از حیوان مورد نظر که توان شیر دهی بالا دارد منتقل می‌کنند. پس از انتخاب بهترین رده سلولی که حاوی ژن انسانی مورد نظر شده است، از طریق فناوری شبیه سازی، آن سلول را جهت تولید حیوان تراریخته به کار می‌گیرند.